YURAK KASALIKLARI VA RUHIY SALOMATLIK: STRESS, DEPSETSIYA VA XAVOTIRNING YURAK FAOLIYATIGA TAʼSIRI
Keywords:
stress, depressiya, xavotir, yurak faoliyati, gipertoniya, aritmiya, psixosomatik, kortizol, ruhiy salomatlik.Abstract
Inson organizmida yurak faoliyati hayotiy muhim funksiyalardan biri bo‘lib, unga ruhiy holatlarning ta’siri tobora ko‘proq ilmiy e’tiborni tortmoqda. Stress, depressiya va xavotir kabi psixologik omillar yurak-qon tomir tizimiga salbiy ta’sir ko‘rsatib, gipertoniya, aritmiya va yurak ishemik kasalliklari kabi kasalliklar xavfini oshiradi. Ushbu maqolada psixo-emotsional holatlarning yurak faoliyatiga ta’siri, klinik kuzatuvlar va ilmiy tadqiqotlar asosida tahlil qilinadi. Stress gormonlarining ortishi yurak urishining tezlashuvi va qon bosimining ko‘tarilishiga sabab bo‘ladi. Depressiya esa yurak ritmining buzilishi, yurak mushaklarining zo‘riqishi va yurak xurujlarining tez-tez takrorlanishiga olib keladi. Shuningdek, xavotirli holatlarda yurakning elektro-fiziologik faolligi o‘zgarib, yurak faoliyati izdan chiqishi mumkin. Ushbu maqolada ruhiy salomatlikni tiklash orqali yurak faoliyatini yaxshilashga oid tavsiyalar ham beriladi. Tibbiyot va psixologiya sohasidagi integrativ yondashuv asosida yurak kasalliklarini oldini olishda ruhiy holatni nazorat qilish zarurligi asoslanadi.
Downloads
References
Abduqodirova M. Psixosomatik kasalliklar va ularni kompleks davolash usullari. – Toshkent: Tibbiyot, 2020. – 215 b.
Rasulov A.X. Yurak-qon tomir tizimi kasalliklari va ularni psixologik omillar bilan bogʻliqligi // Tibbiyotda innovatsiyalar. – 2022. – №3. – B. 34–39.
Oʻrazalieva D.N. Stress va yurak kasalliklari oʻrtasidagi aloqalar // Zamonaviy tibbiyot fanlari. – 2021. – №4(12). – B. 45–48.
Karimova N. Ruhiy salomatlik va kardiologik kasalliklar: yangi yondashuvlar // O‘zbek psixiatriya jurnali. – 2023. – №2. – B. 22–28.
Qodirov T.M., Yo‘ldoshev B. Kardiologiyada psixologik omillarning o‘rni. – Toshkent: Fan va texnologiya, 2019. – 188 b.
American Heart Association. Depression and Heart Disease. [URL: www.heart.org] (2023-yil 12-may holatiga)
World Health Organization. Mental Health and Cardiovascular Diseases. Geneva: WHO Publications, 2021.
Frolov V.A. Psixogenetik stress va yurak patologiyalari // Rossiya Kardiologiyasi Jurnali. – 2020. – №5. – B. 15–20.
Lund University. Psychological stress and recurrent myocardial infarction: A Swedish cohort study. – Malmö, 2022. – 30 b.
Schultz H. Autogen trening va yurak ritmini boshqarish // Germaniya Psixoterapiya Arxivi. – 2019. – №6. – B. 61–68.
