1000 YILLIK YODGORLIK: MA’MUN AKADEMIYASINI VERTUAL QAYTA TIKLASHDA ZAMONAVIY MODELLASHTIRISH DASTURLARINING O’RNI

Abstract

Kirk mulla Gurganjning qadimiy yuragi deb hisoblanadi. Shaharning Shimoliy-sharqida, Sulton Tekesh maqbarasi yaqinida joylashgan. Maydoni 3 gektar, balandligi esa 12, 5 m. Bu joy Gurganjning eng qadimiy markazi hisoblangan. Qazish paytida qadimiy davr qal'asi devori va qurbongoh topilgan. Oʻrta asrlarda tepalikda mashhur Ma’mun kutubxonasi bo’lgan. Muqaddas tepalikning tagida qabriston mavjud. Bu erda ba'zi topilmalar miloddan avvalgi 5-asrga toʻgʻri keladi. Tadqiqotchilarning fikricha, qal'a 8-asrda arablar kelishi bilan vayron boʻlgan. Joy nomini atrofidagi mahalliy afsonalarga asoslangan  holda 40 mulla deb atashgan. Bunga ushbu binoda 40 nafar mullalarning  o’qituvchi sifatidagi  faoliyat olib borganligi  sabab  bo’lishi  mumkin. Bu yerda kutubxona mavjud bo’lgan. . Ushbu ilm maskani “Ma'mun akademiyasi” deb ham ataldi va tarix sahifalariga shu nom bilan kirdi. 1004 yilda tashkil etilgan ushbu ilm maskanida Al-Beruniy,  Ibn Sino, Ibn al-Hammar, Abu Saxl Masixiy, Ibn Iroq kabi yuzlagan buyuk olimlar, hatto Sharqning koʻpgina mamlakatlaridan kelgan ulugʻ allomalar ham ijod qildilar