RAQAMLI MUHITDA SHAXSNING PSIXOLOGIK MOSLASHUVI VA “DIGITAL STRESS” MUAMMOSI
Keywords:
raqamli muhit, psixologik moslashuv, digital stress, axborot ortiqligi, raqamli charchoq, emotsional barqarorlik, raqamli gigiyena, psixologik salomatlik.Abstract
Ushbu maqolada raqamli texnologiyalar ta’sirida shakllanayotgan ijtimoiy-psixologik muhitda insonning ruhiy moslashuvi va “digital stress” (raqamli stress) muammosi tahlil qilinadi. Axborot oqimining keskin ortishi, onlayn muloqotning ustunligi, doimiy raqamli monitoring va tarmoq bosimi insonning psixologik barqarorligiga salbiy ta’sir ko‘rsatayotgani ilmiy asosda yoritiladi. Shaxsning raqamli muhitga moslashuvi — bu uning yangi kommunikatsiya, mehnat va o‘qish sharoitlariga psixologik jihatdan moslasha olish qobiliyatidir. Maqolada raqamli stressning asosiy sabablari (axborot ortiqligi, doimiy onlayn bo‘lish, kognitiv charchoq, ijtimoiy solishtirish) va uning oqibatlari (emotsional toliqish, diqqatning pasayishi, motivatsiya yo‘qolishi, ijtimoiy izolyatsiya) tahlil qilinadi. Shu bilan birga, digital stressni kamaytirishning psixologik strategiyalari — raqamli gigiyena, vaqtni boshqarish, emotsional regulyatsiya va texnologik detoks usullari asoslab beriladi.
References
Abdullayeva, D. (2022). Raqamli psixologiya: inson va texnologiya o‘zaro ta’sirining psixologik asoslari. – Toshkent: Fan va taraqqiyot nashriyoti.
Ahmedov, M. (2021). Axborot ortiqligi va inson tafakkurining raqamli moslashuvi. – Samarqand: SamDU nashriyoti.
Dhir, A., Yossatorn, Y., Kaur, P., & Chen, S. (2021). Online Social Media Fatigue and Psychological Stress: Conceptualization, Measurement, and Implications. – Computers in Human Behavior, 120, 106760.
G‘aniyeva, N. (2023). Raqamli muhitda yoshlarning psixologik barqarorligini shakllantirish masalalari. – Toshkent: TDPU nashriyoti.
Karimova, Z.T. (2020). Axborot psixologiyasi va kommunikativ madaniyat. – Toshkent: Ilm ziyo nashriyoti.
Mark, G. (2020). The Psychology of Digital Work and Information Overload. – Journal of Applied Psychology, 105(3), 290–305.
Nishonova, Z. (2022). Raqamli stress va emotsional intellekt o‘rtasidagi bog‘liqlik. – Buxoro: BDU nashriyoti.
Reinecke, L., & Hofmann, W. (2020). Digital Stress: The Effects of Constant Connectivity on Mental Health and Well-being. – Nature Human Behaviour, 4(6), 650–662.
Salanova, M. (2022). Digital Well-being: Coping Strategies for the Technostress Era. – London: Springer.
Tams, S. (2019). Technostress and the Modern Worker: Causes, Consequences, and Coping Strategies. – Information Systems Journal, 29(1), 64–88.
